Nga Fatmir Popja
Në një botë ku gjithçka kalon me shpejtësinë e një klikimi, puna e një fotografi e merr rolin e një arkivisti emocional, një rrëfyesi të heshtur që shkruan histori me dritë. Një ndër ata që mishëron më së miri këtë mision është Eduart Senja, artist vizual nga fshati Mollas i zonës së Sulovës, i cili ka kthyer pasionin e tij në një arkiv të gjallë të jetës dhe emocioneve të komunitetit të tij. Për Eduartin, kamera nuk është thjesht një pajisje teknologjike, por një zgjatim i shpirtit. Ai jo vetëm fotografon, ai dëgjon, ndien dhe përjeton së bashku me subjektet e tij, duke u bërë dëshmitar dhe ruajtës i çasteve që formësojnë jetën e një vendi. Nga dasmat që mbushin fshatin me hare, te momentet delikate të reflektimit shoqëror, ai ka ndërtuar një kujtesë vizuale që flet për përkatësi, dashuri dhe identitet. Në këtë intervistë për Albania Express News, Eduarti na njeh me rrugëtimin e tij nga frymëzimi familjar, te sfidat e profesionit dhe vizioni për të ardhmen e dokumentimit kulturor përmes artit vizual.
Si nisi gjithçka për ty?
Pasioni lindi natyrshëm, duke vëzhguar babanë tim teksa punonte. Ishte mënyra magjike si ai “ndalonte kohën” që më tërhoqi. Me kalimin e viteve, kuptova se kjo ishte më shumë se një kureshtje ,ishte një mënyrë për të folur pa fjalë, për të treguar histori që nuk duhen harruar.
Cili ka qenë momenti i parë që e ndjeve veten vërtet si “ruajtës kujtimesh”?
Kur fotografova dasmën e një kushëriri. Ishte hera e parë që ndihesha me përgjegjësi jo vetëm për të kapur një imazh, por për të ruajtur një kujtim të çmuar. Ishte si të merrja përsipër të mos lejoja kohën ta fshinte atë ditë.
A ka pasur ndonjë figurë apo ngjarje që ndikoi në vendimin tuaj për tu marrë profesionalisht me këtë art?
Po, babai im. Ai ka qenë inspirimi dhe mentori im. Ai nuk më mësoi vetëm teknikat, por edhe etikën që e shoqëron këtë profesion ,respektin për çdo histori që më besohet, përulësinë dhe dashurinë ndaj artit si mision dhe përkushtimin për të dhënë më të mirë çdo herë.
Cilat janë disa prej eventeve që kanë lënë gjurmë te ty si artist?
Nga dasmat te maturat e shkollave, nga festat familjare te projektet sociale, çdo event është unik. Më e rëndësishmja për mua është lidhja emocionale ,kur dikush e sheh veten në punën time dhe ndien diçka, atëherë e di që kam bërë diçka me vlerë.
Ndjen përgjegjësi kur dokumenton historinë lokale?
Shumë. Më duket vetja si një kronist modern që duhet të jetë i ndershëm, i saktë dhe plot ndjeshmëri. Koha nuk kthehet mbrapa ,prandaj çdo klikim është një premtim që nuk e marr lehtë.Kur një moment bëhet i paharrueshëm për dikë, ai bëhet edhe pjesë e historisë sime si artist.Kujtimet nuk ripërsëriten, prandaj çdo klikim është një premtim ndaj të shkuarës dhe të ardhmes.
Cili ka qenë momenti më emocional që ke fiksuar?
Pa dyshim, filmi i shkurtër Të duam ashtu siç je. Nuk ishte thjesht një projekt, por një thirrje për pranim dhe dashuri pa paragjykim. Ai film ka lënë gjurmë te publiku dhe te unë vetë ,është një copëz nga zemra ime.
Çfarë e bën një pamje të jetë e suksesshme?
Një pamje është e suksesshme kur nuk të flet vetëm me sy , por të shkund edhe shpirtin. Nuk mjafton të jetë bukur ,ajo duhet të ketë shpirt, të të ndalë për një çast, të të prekë në një mënyrë të papritur. Aty fillon arti.Kur një imazh të bën të ndalesh, ke kapur më shumë se një skenë, ke kapur thelbin.
Sa vend zë teknologjia në këtë profesion?
Teknologjia është e nevojshme, por pa pasion, nuk do të thotë asgjë. Mund të kesh pajisjen më të shtrenjtë, por nëse s’ke një mesazh për të dhënë, je thjesht një përdorues. Pasioni është drita që i jep kuptim çdo mjeti.
Me çfarë sfidash përballesh më shpesh?
Ndryshimet e papritura të dritës, emocionet e forta të njerëzve, presioni për të kapur gjithçka në kohë reale. Por sfidat më kanë mësuar të jem i përgatitur dhe fleksibël. Momentet e vërteta nuk të paralajmërojnë ,thjesht ndodhin, dhe ti duhet të jesh aty.
Çfarë do t’u thoshe të rinjve që duan të ndjekin gjurmët e tua?
Mos prisni perfeksionin. Mos prisni që gjithçka të vijë lehtë.Lejoni veten të dështoni dhe të mësoni. Gjeni zërin tuaj përmes përvojës. Arti është udhëtim, jo destinacion dhe origjinaliteti vjen kur ndaloni së kopjuari të tjerët dhe filloni të dëgjoni veten. Mos u bëni rob të përsosmërisë teknike, kërkoni origjinalitetin dhe zërin tuaj të brendshëm.
Si mund të ruhet më mirë identiteti i zonës përmes artit vizual?
Duke e kthyer syrin nga përditshmëria, nga ritet, nga detajet që i marrim për të mirëqena. Nuk është vetëm festa ajo që ka rëndësi ,por edhe rutina, zakonet, peizazhet që ndryshojnë ngadalë. Në to fshihet shpirti i një vendi.Janë detajet e vogla që formojnë identitetin tonë .Nëse nuk i ruajmë tani , rrezikojmë ti humbasin përgjithmonë.
Çfarë plane ke për të ardhmen?
Dua të vazhdoj me të njënjtin pasion, por me një qasje më kreative.Synimi im është të krijoj dokumentarë dhe seri vizuale që jo vetëm tregojnë bukurinë e Mollasit dhe zonave përreth, por që nxisin reflektim. Dua që puna ime të ketë jehonë kulturore dhe sociale ,të jetë më shumë se një imazh i bukur,të jetë një kujtesë që mbetet.
Edhe diçka më shumë për veten tuaj?
Nuk jam thjesht një fotograf ,jam një ruajtës i historive njerëzore, një artist që e sheh aparatin jo si fundin, por si fillimin e një tregimi që nuk duhet të humbasë. Në një botë që harrohet shpejt, unë zgjedh të mbaj mend. Dhe kjo e bën punën time të pazëvendësueshme.
