89 organizata të shoqërisë civile kërkojnë portofol të dedikuar për rininë në Qeverinë Rama 4

Rrjeti i Profesionistëve të Rinj, në bashkëpunim me 89 organizata të shoqërisë civile nga e gjithë Shqipëria, i është drejtuar me një deklaratë publike Kryeministrit të Republikës së Shqipërisë, z. Edi Rama, dhe Kryetarit të Kuvendit të Shqipërisë, duke kërkuar vendosjen e rinisë si prioritet strategjik dhe krijimin e një portofoli të dedikuar për të në strukturën e re qeverisëse.

Deklarata, sipas znj. Franҫeska Muço, Drejtoreshë Ekzekutive e Rrjetit të Profesionistëve të Rinj, vjen në një moment kyç, pas miratimit të qeverisë së re, ku sipas vëzhgimit të organizatave mungon një strukturë e qartë institucionale për rininë. Ky zhvillim ka shkaktuar shqetësim të thellë tek aktorët e angazhuar në fushën e të drejtave të të rinjve dhe zhvillimit rinor në vend.

Kujtesë nga e kaluara

Në deklaratë rikujtohet se që nga viti 2013, Shqipëria ka ndërmarrë disa hapa të rëndësishëm për institucionalizimin e politikave rinore, duke përfshirë krijimin e ministrive dhe strukturave me portofol për rininë, si:

• Ministria e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë,
• Ministria e Arsimit, Rinisë dhe Sportit,
• dhe më pas, Ministria e Shtetit për Rininë dhe Fëmijët (2021).

Këto struktura kanë kontribuar në përmirësimin e politikave për të rinjtë, promovimin e pjesëmarrjes së tyre në vendimmarrje, si dhe mbrojtjen e të drejtave të tyre në një kuadër ndërsektorial. Heqja e një portofoli të tillë, sipas organizatave firmëtare, përbën një hap prapa, me pasoja të drejtpërdrejta në jetën e të rinjve.

Të dhënat shqetësuese

• Të rinjtë e moshës 15–29 vjeç përbëjnë 21.3% të popullsisë;
• Papunësia rinore është në nivelin 17.9%, ndër më të lartat në rajon;
• Rreth 80% e të rinjve shprehin dëshirë për të emigruar.

Këto shifra janë tregues të qartë të nevojës për politika të mirëkoordinuara dhe të qëndrueshme, që mund të adresojnë realisht sfidat ekonomike dhe sociale me të cilat përballet rinia shqiptare. Sipas organizatave, kjo nuk mund të arrihet pa një strukturë shtetërore të qartë e të dedikuar për rininë.

Tri kërkesa kryesore

Deklarata drejtuar institucioneve më të larta të vendit artikulon tri kërkesa kryesore:

1. Krijimi i një portofoli të qartë dhe të dedikuar për rininë në strukturën qeverisëse, për të siguruar përfaqësim dhe koordinim të duhur të politikave;
2. Vazhdimësia e punës së bërë deri tani, duke mos i lënë pas dore strategjitë dhe iniciativat tashmë të hartuara e miratuara;
3. Vendosja e rinisë si një prioritet i qartë strategjik në agjendën e qeverisë së re, për të garantuar zhvillim të qëndrueshëm dhe gjithëpërfshirës.

Organizatat theksojnë rëndësinë e Strategjisë dhe Planit Kombëtar për Rininë 2022–2029 dhe zbatimit të Garancisë Rinore, një nismë e mbështetur financiarisht nga Bashkimi Europian. Në mungesë të një strukture të dedikuar për rininë, ekziston rreziku që këto dokumente të mos zbatohen siç duhet, duke çuar në fragmentim të politikave rinore dhe humbje të investimeve shumëvjeçare.

Rinia, jo çështje dytësore

Deklarata nënvizon se rinia nuk mund të trajtohet si një çështje dytësore apo e shpërndarë mes ministrive të tjera. Ajo kërkon strukturë, buxhet dhe përgjegjësi të dedikuara, si dhe bashkëpunim aktiv ndërmjet institucioneve qendrore dhe atyre vendore.

Sipas organizatave firmëtare, vetëm përmes një qasjeje të tillë mund të garantohet:

• pjesëmarrje aktive e të rinjve në shoqëri dhe vendimmarrje,
• parandalim i emigrimit masiv,
• zhvillim ekonomik e social afatgjatë për Shqipërinë.

Një bashkim i paprecedentë

Në këtë deklaratë të paprecedentë janë bashkuar 89 organizata nga të gjitha trevat e vendit, përfshirë:

• rrjete rinore,
• organizata për të drejtat e njeriut,
• qendra zhvillimi komunitar,
• fondacione edukative,
• organizata për barazi gjinore, mjedis dhe mirëqenie sociale. 
• 

Ndër firmëtarët gjenden emra si: Rrjeti i Profesionistëve të Rinj, Qendra EDEN, Komiteti Shqiptar i Helsinkit, YMCA Albania, Co-PLAN, Këshilli Kombëtar Rinor, Observatori për të Drejtat e Fëmijëve dhe të Rinjve, dhe dhjetëra të tjerë.

Lista e plotë e organizatave firmëtare:

1. Rrjeti i Profesionistëve të Rinj
2. UN Association Albania
3. Qendra për Studimin e Demokracisë dhe Qeverisjes
4. Hand to Hand Against Nation Apathy – H.A.N.A
5. Qendra për Edukim dhe Zhvillim CED
6. Qendra për Drejtësi Gjinore në Shqipëri
7. Qendra Mjedisore për Zhvillim Edukim dhe Rrjetëzim (EDEN)
8. Shoqata “Together for Life”
9. Youth Rights & Citizenship Initiative
10. United Rights Foundation
11. NECI Albania
12. Shoqata “Gender, Paqe e Siguri”
13. Agora Sociale
14. Qendra “Aleanca Gjinore për Zhvillim”
15. Envio
16. Qendra e Zhvillimit të Shoqërisë Civile, Durrës
17. Reinforce Sustainability
18. Akademia e Studimeve Politike / Academy of Political Studies
19. Qendra Shqiptare YMCA Albania
20. Qendra Shqiptare për Zhvillimin e Familjes
21. Qendra për të Drejtat në Punë CLR.AL
22. Komiteti Shqiptar i Helsinkit
23. Qendra EcoAlbania
24. Next Gen Advocates Albania
25. Rrjeti i Organizatave, Zëri i të Rinjve
26. Regional Center for Development and Cooperation
27. Aleanca kundër diskriminimit LGBT
28. European Movement Albania
29. Qendra për Progres Rinor
30. Shoqata Përtej Barrierave
31. Shoqata “Gruaja në Zhvillim Korçë”
32. Qendra Epoka e Re
33. Shoqata Qendra e Gruas “Hapa të Lehtë”
34. Institute of Human Rights and Non-formal Education
35. Co-PLAN Institute for Habitat Development
36. Këshilli Kombëtar Rinor
37. Shoqata Alpin
38. Instituti i Kulturës Rome në Shqipëri – IRCA
39. Shoqata “Sebastia”
40. Shoqata GVV Kolonja e Gjelbër
41. Rrjeti i Fuqizimit të Gruas në Shqipëri
42. Qëndresa Qytetare
43. Fondacioni Shtegu i Shpresës
44. PPNEA
45. Rrjeti i Informimit dhe Qytetarisë Aktive
46. Federata Shqiptare e Sportit Shkollor
47. New Bridges
48. MDG Berat
49. Active Mobility Albania
50. Albania Community Assist
51. Organizata “Life Of Giving”
52. Qendra Shqiptare për Popullsinë dhe Zhvillimin, QSHPZH
53. The Door Center
54. Peace Volunteering Network / PVN
55. Youth for Social Changes
56. Fondacioni Së Bashku
57. Shoqata “Sfinksi” e Minoritetit Egjiptian të Shqipërisë për Zhvillim dhe Integrim
58. Network Albania
59. Qendra “Strehëza Edlira Haxhiymeri” – SHE
60. ESD Albania
61. Drejtësi Sociale
62. Fondacioni Down Syndrome Albania
63. Albanian Students Abroad Network (ASAN)
64. Progresi për të Gjithë
65. AKS (Art-Kulturë-Sport)
66. ACT for SOCIETY Center
67. Sindikata e Pavarur e Artit, Kulturës dhe Medias të Shqipërisë (SPAKMSH)
68. Shoqata “Qendra Sociale në Ndihmë të Njerëzëve në Nevojë” Fushë-Arrëz (QSNNN)
69. Qendra Haste
70. Centre for Health, Art, Sport, Tourism and Education
71. Vizion OJF
72. AMAD
73. CEI-Civic Engagement Institute
74. Grupi i Aktivistëve Ruralë të Dibrës
75. Mary Ward Loreto Foundation
76. Qendra për Studime Krahasuese dhe Ndërkombëtare (QSKN/CCIS)
77. Observatori për të Drejtat e Fëmijëve dhe të Rinjve
78. Center for Development of Transferable Skills
79. Qendra Rinore “Perspektiva”
80. Akademia e Integrimit Europian dhe Negociatave (AIEN)
81. Instituti për Zhvillim Strategjik
82. New Vision
83. Shoqata për Zhvillim Mediatik
84. Instituti për Demokraci, Media dhe Kulturë
85. Rrjeti Erasmus – ESN Tirana
86. Albania Career Development Association
87. Qendra HASTE
88. Power of Education 
89. 

Mesazhi i përbashkët

Në mbyllje të deklaratës, organizatat shprehen:

“Rinia nuk është vetëm e ardhmja, por forca aktive e së tashmes. Qeveria e re ka përgjegjësinë historike të mos e margjinalizojë këtë grup thelbësor për zhvillimin e vendit. Vendosja e rinisë në qendër të politikave qeverisëse është domosdoshmëri, jo opsion.”