Nga Elion Kollçkaku
Sot, në një atmosferë të mbushur me emocion dhe thellësi letrare, pata privilegjin e jashtëzakonshëm të mirëpres në Pejë një prej figurave më të veçanta të letërsisë shqipe, zonjën Helena Kadare. Në praninë e lexuesve dhe dashamirëve të librit, Helena Kadare u shfaq me atë thjeshtësinë e madhështisë që e karakterizon, duke ndarë me ne jo vetëm kujtime, por edhe pjesë nga universi i saj krijues.
Në një moment që do ta ruaj përherë në kujtesën time, zonja Kadare tha para të gjithëve se kishte ardhur në Pejë vetëm për mua, pas ftesës që i bëra. Kjo fjali, në dukje e thjeshtë, mbart një peshë të madhe emocionale dhe një ndjesi mirënjohjeje që fjalët mezi e përshkruajnë.
Helena Kadare është më shumë se bashkëshorte e një prej kolosëve të letrave shqipe. Ajo është një zë i vetësishëm, një autore që ka ditur gjithmonë të krijojë hapësirën e saj, të mbajë një zë të pandikuar dhe të veçantë në një botë që shpesh është dominuar nga emra të mëdhenj meshkuj. Me veprën e saj, ajo ka dëshmuar se një shkrimtare nuk ka nevojë të qëndrojë në hije, por mund të ndriçojë vetë rrugët e mendimit dhe të ndjeshmërisë njerëzore.
Romani i saj “Kohë e pamjaftueshme” është pa dyshim një nga kulmet e letërsisë së shkruar nga gra në Shqipëri. Ky libër nuk është thjesht një rrëfim për kohën që na mungon, është një pyetje e heshtur, një reflektim për atë që mbetet gjithmonë i paplotë në jetën tonë. Në faqet e tij, dashuria, vetmia dhe pritja krijojnë një udhëtim intim që prek secilin prej nesh në një mënyrë personale.
Përveç kontributit të saj si shkrimtare, Helena Kadare është një figurë e rrallë edhe për mënyrën se si ka jetuar dhe shkruar pranë një gjeniu të letrave, Ismail Kadaresë, pa humbur kurrë zërin e saj. Kjo është ndoshta një nga dëshmitë më të fuqishme që mund të japë një grua në fushën e artit, se krijimtaria nuk është asnjëherë një hije, por një dritë që mund të ekzistojë krahas të tjerave, pa u zbehur.
Takimi ynë i sotëm në Pejë kishte një simbolikë të veçantë. Helena më kishte kontaktuar para pak kohësh për të gjetur një kopje të librit të saj “Zëri i njeriut të humbur”, botuar para tri dekadash nga shtëpia botuese “Buzuku” në Kosovë. Në atë libër përmendet edhe Peja si një copëz kujtese e ruajtur në faqe letre. Dhe sot, ajo u rikthye në këtë qytet, jo vetëm fizikisht, por edhe shpirtërisht, duke u ribashkuar me lexuesit e saj, me kujtimet, me librin që, siç duket, kishte pritur qetësisht këtë moment.
Për mua personalisht, ky takim ishte shumë më shumë se një ngjarje kulturore. Ishte një përvojë që më preku thellë, një kujtim që do të mbetet i gjallë në çdo faqe që do të lexoj prej saj. Ishte një dëshmi që letërsia nuk është vetëm një formë shkrimi, por një mënyrë për të krijuar lidhje të vërteta, të ndjeshme, të paharrueshme.
Helena Kadare na rikujtoi sot se letërsia është një udhëtim që nuk mbaron kurrë. Ajo është një vetmi e ëmbël që na mban për dore, një bashkëbisedim që zgjat përtej kohës dhe hapësirës, dhe një thirrje e brendshme për të kuptuar më shumë veten dhe botën.
Faleminderit, zonja Helena Kadare, që erdhët në Pejë, që i dhatë këtij qyteti një copë nga bota juaj letrare dhe që na nderuat me praninë dhe mendimin tuaj. Kjo ditë do të kujtohet gjatë, jo vetëm si një vizitë, por si një faqe e ndritur në librin e jetës sonë kulturore.
